Oorzaak van burn-out en depressie bij millennials: wat is er echt aan de hand?

Wat een geluksvogels, die millennials - dacht ik vaak als ik naar mijn zoons van 24 en 22 keek. Geboren tussen 1985 en 2000 is er geen generatie met zo veel kansen, mogelijkheden en de vrijheid om te worden wat je wilt. Maar als ik lees dat van de ruim 3 miljoen jongvolwassenen tussen de 20 en 35 jaar er 100.000 thuiszitten (ArboNed) en drie van de vier studenten op enig moment met emotionele uitputting kampen (Landelijke Studentenvakbond), dan moet ik mijn oordeel bijstellen.

​

Millennials staan niet bekend om hun veerkracht bij tegenslagen. Dat hebben ze blijkbaar te danken aan de helikopter-, curling- en tijgerouders: vaders en moeders die willen dat hun kinderen dankzij goede prestaties vooruitkomen in de wereld. Ik vrees dat ik ook goed ben in ‘curlen’ - dat ik elke hobbel gladstrijk waar mijn zoons achter blijven haken. Misschien dat dit inzicht me triggert, dat ik daarom wil horen hoe millennials zich kunnen wapenen tegen emotionele uitputting en burn-out.

 

Jongeren zijn opgegroeid met het idee dat je zelf verantwoor­de­lijk bent voor je geluk en succes, en dus ook voor je falen.

,,Jongeren ervaren een enorme prestatiedruk’’, zegt psycholoog en millennialkenner Thijs Launspach (31), auteur van onder meer Werken met millennials. ,,Ze zijn opgegroeid met het idee dat je zelf verantwoordelijk bent voor je geluk en succes, en dus ook voor je falen. Succes meten ze af aan leeftijdsgenoten, en dan vooral de plaatjes daarvan op sociale media. Hoe doen anderen het? De standaard is niet alleen succesvol en gelukkig, maar ook fit, mooi en gezond. Een onhaalbare norm, maar dat is wat ze elke dag op sociale media zien. Niemand zet er beelden van een rotdag op. Terwijl iedereen die heeft.’’

We leven meer dan ooit in een prestatiemaatschappij, zegt ook Jasper Scholten (33), millennialdeskundige en auteur van Het millennial mysterie. ,,Je kunt alles bereiken wat je wilt, krijgen we mee in de opvoeding. Als iets niet lukt, kun je alleen maar naar jezelf wijzen.’’

​

Zelfbeeld

​

Naar jezelf wijzen vraagt om enige zelfkennis. Daaraan ontbreekt het millennials nog weleens, stelt Denker des Vaderlands Daan Roovers: ze weten vaak nog niet wie ze diep vanbinnen zijn. Terwijl de buitenwacht vooral zelfverzekerde twintigers en dertigers ziet, baseren zij hun zelfbeeld nog te veel op hun talenten en vaardigheden - wat ze kunnen - en te weinig op wie ze zijn. ,,Jongeren zijn een verzameling competenties geworden, ze zijn gaan geloven in het profiel dat ze maken. Maar wie ben je zelf, los van al die vaardigheden? Als je dat niet weet, kan dat leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen’’, zegt Roovers in een eerder interview in Trouw.

​

Launspach grinnikt: ,,Mooie filosofische benadering. Ze heeft een punt: deze leeftijdsfase zou veel meer moeten gaan over persoonlijke ontwikkeling dan over voldoen aan een ideaalplaatje.’’

​

Zelfonder­zoek, daar is bijna geen tijd meer voor. Je moet je opleiding zo snel mogelijk af hebben en dan hup, de arbeids­markt op

​

Millennials zijn erop getraind zichzelf goed te verkopen, zegt hij: ,,Dat plaatje komt niet altijd overeen met het gevoel erachter. Bovendien is de leeftijdsfase van 20 tot 35 jaar van oudsher een stressvolle, omdat je veel voor het eerst doet; studeren, een baan vinden, een woning, een gezin beginnen. Aan de ene kant duurt de periode tussen puberteit en volwassenheid langer, aan de andere kant wordt wel verwacht dat je je schaapjes dan op het droge hebt. Vaste baan, eigen huis, monogame liefdesrelatie en het liefst ook nog kinderen; dat is het ideaal.’’

Een ideaal dat knelt als een keurslijf, gecreëerd door millennials zelf. Dat herken ik, met een zoon die naast zijn masterstudie werkt als teamleider bij Albert Heijn en vindt dat hij vijf keer per week moet sporten. ,,We laten ons leiden door de verwachtingen van anderen, of door wat we dénken dat anderen van ons verwachten’’, zegt ook Scholten. ,,Daardoor weten millennials niet goed meer wat ze zelf willen. Er bestaat een groot verschil tussen wat je dénkt te willen en wat je diep vanbinnen echt wilt.’’

Uit het Millennial Onderzoek 2018 onder 3300 jongvolwassenen waaraan Scholten meewerkte, blijkt dat millennials zelf ook vinden dat de schoen hier wringt - in elk geval deels. ,,Ze gaven aan meer ruimte te willen voor persoonlijke ontwikkeling, in plaats van professionele. Zelfonderzoek, daar is bijna geen tijd meer voor. Je moet je opleiding zo snel mogelijk af hebben en dan hup, de arbeidsmarkt op.’’

​

En dat beroemde tussenjaar dan, waarin bijvoorbeeld gereisd kan worden? Daar is ook onderzoek naar gedaan. 94 procent van de millennials ziet zo’n tussenjaar wel zitten, maar uiteindelijk heeft maar 25 procent er het geld voor, geven de onderzoekers van de HolidayPirates Group aan.

​

De deelnemers aan het Millennial Onderzoek 2018 gaven ook aan last te hebben van technostress (het gevoel dat je constant ‘aan’ moet staan) en van economische uitdagingen (een huis kopen wordt steeds lastiger).

​

Ingrijpen

​

Om emotionele uitputting en een burn-out te voorkomen, moeten millennials zelf ingrijpen. Scholten: ,,Rust kan helpen om tot inzichten te komen, maar vaak heb je iemand nodig die je naar diepere lagen van jezelf brengt. Wat je wel kunt doen: iets als yoga of mindfulness, om in contact te komen met wat je voelt. En houd eens bij: waar krijg je energie van, en wat kost jou energie? Zo leer je jezelf beter kennen.’’

 

Millenni­als zouden zich meer open en kwetsbaar moeten durven opstellen

Vergeet ook de praktische kant niet, zegt Launspach: ,,Leer goed voor jezelf te zorgen. Wat zijn jouw stresssignalen? De één krijgt bij stress last van spierspanning, de ander wordt labiel. Je komt geheid een keer in het rood terecht; het helpt als je de signalen dan tijdig herkent.’’

Op zijn tijd flink knallen is prima, maar alleen als je daarna gas kunt terugnemen: ,,Wat heb jij nodig om het de komende dertig tot veertig jaar vol te houden? Daar moet je een weg in zien te vinden.’’

Het helpt daarbij om eens kritisch naar je eigen verwachtingen te kijken, denkt de psycholoog: ,,Waar moet jouw leven aan voldoen? Wat moet jij van jezelf bereiken? Hoe realistisch is dat?’’ Millennials zouden zich meer open en kwetsbaar moeten durven opstellen, vindt hij: ,,Door écht met elkaar in gesprek te gaan, ontdek je dat iedereen zijn worstelingen heeft. Dat het normaal is niet altijd alleen maar gelukkig te zijn. Als je dat weet, durf je zelf eerder hulp te vragen wanneer dat nodig is.’’

​

Misschien moet ik mijn jongens dit stuk laten lezen. Ze duidelijk maken dat drie keer sporten ook oké is. En daarna ophouden met curlen.